Năm 2025 ghi dấu là một năm nhiều biến động đối với thị trường vàng, cả trên bình diện toàn cầu lẫn tại Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục đối mặt với những rủi ro từ lạm phát, chính sách tiền tệ đảo chiều không đồng đều giữa các nền kinh tế lớn, cùng với căng thẳng địa chính trị kéo dài, vàng không chỉ khẳng định vai trò là tài sản trú ẩn an toàn, mà còn trở thành tài sản tăng trưởng toàn cầu.
Cơn sốt vàng toàn cầu: Từ 2.600 đến kỷ lục 4.300 USD!
Diễn biến giá vàng thế giới
Trong năm 2025, giá vàng toàn cầu tăng phi mã, liên tục thiết lập kỷ lục mới. Theo đánh giá của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), vàng đã thiết lập hơn 50 đỉnh cao nhất mọi thời đại và ghi nhận mức lợi suất trên 60% đến cuối tháng 11. Mức tăng mạnh này được hỗ trợ bởi môi trường địa chính trị căng thẳng cùng đồng USD suy yếu và xu hướng giảm lãi suất tại Mỹ, khiến dòng tiền đầu tư dịch chuyển mạnh về tài sản trú ẩn.
Tính từ đầu năm 2025 tới nay, giá vàng thế giới đã tăng gần gấp đôi, với các đợt bứt phá mạnh vào tháng 4 (đạt ~3.500 USD), tháng 9 (phá 3.600 USD), và đặc biệt tháng 10 (đỉnh kỷ lục ~4.381 USD). Cuối năm giá vẫn duy trì quanh mức 4.300 USD, cho thấy sức mạnh của xu hướng tăng giá.
Các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng
Chính sách lãi suất của Fed
Trong nửa đầu năm 2025, Fed tiếp tục duy trì lãi suất ở mức cao (4,25 - 4,50%) nhưng liên tục phát tín hiệu cắt giảm trong nửa cuối năm để hỗ trợ kinh tế. Cuộc họp Fed tháng 3 giữ nguyên lãi suất nhưng dự báo sẽ có khoảng hai đợt hạ lãi suất còn lại trong năm. Đến tháng 9, Fed thực sự giảm 25 điểm cơ bản, và tiếp tục 2 lần cắt 25 điểm cơ bản nữa trong cuộc họp tháng 10 và 12, vượt qua dự báo cắt 2 lần trong năm ở cuộc họp tháng 3. Mọi kỳ vọng Fed giảm lãi suất đều giảm chi phí cơ hội của vàng (vàng không sinh lãi), giúp giá tăng vọt; ngược lại dữ liệu kinh tế Mỹ mạnh (tăng trưởng việc làm tốt hơn dự báo) làm lợi suất trái phiếu và USD tăng, làm vàng điều chỉnh giảm (như diễn biến tháng 5).
Sức mạnh đồng USD
Đồng USD hầu như suy yếu trong 2025, giúp vàng (được định giá bằng USD) trở nên rẻ hơn cho nhà đầu tư toàn cầu. Đầu năm, chỉ số đồng đô la giảm ~0,6% khiến giá vàng nhảy vọt. Đến tháng 9-10, USD xuống mức thấp nhất nhiều tháng trong bối cảnh Fed cắt giảm và lo ngại nợ công Mỹ. Theo WGC, xu thế USD yếu tổng thể là một trong những động lực chính hỗ trợ vàng tăng hơn 60% trong năm.
Lạm phát toàn cầu
Lạm phát ở các nền kinh tế lớn như Mỹ và châu Âu có xu hướng giảm dần về gần mục tiêu ~2%. Điều này giảm bớt áp lực lên Fed trong việc duy trì chính sách thắt chặt. Tuy nhiên, lạm phát Mỹ vẫn ở trên 2% (như khảo sát WEO dự báo giảm chậm), nên Fed vẫn thận trọng. Về tổng thể, áp lực lạm phát suy giảm phần nào tạo điều kiện để Fed cắt lãi suất từ từ, qua đó tiếp tục tạo đà cho giá vàng giữ vững trên ngưỡng cao.
Địa chính trị và rủi ro toàn cầu
Các căng thẳng chính trị - kinh tế gia tăng đã đẩy dòng vốn vào vàng. Năm 2025 ghi nhận nhiều rủi ro: chiến tranh Nga-Ukraine kéo dài, khủng hoảng Trung Đông, cùng với căng thẳng thương mại Mỹ-Trung liên tục leo thang (Mỹ và Trung Quốc đề xuất áp thuế bổ sung 50-100% lên hàng hóa nhau). Đồng thời, chính sách của chính quyền Trump (đe dọa áp thuế cao, chỉ trích Fed, đàm phán hạn chế xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc) làm gia tăng bất ổn. Những yếu tố này thúc đẩy nhu cầu mua vàng như tài sản trú ẩn: Reuters nhiều lần nhấn mạnh nhu cầu “safe haven” tăng vọt khi rủi ro toàn cầu bùng phát.
Dòng tiền đầu tư
Sự dịch chuyển dòng vốn cũng góp phần quan trọng. Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), quỹ ETF vàng toàn cầu ghi nhận lượng mua vào kỷ lục: Q3/2025 có khoảng 26 tỷ USD đổ vào ETF vàng - cao nhất từ trước tới nay. Lũy kế 9 tháng đầu 2025, lượng mua ròng ETF vàng đạt ~588 tấn (so với 6,8 tấn bán ròng cả năm 2024). Dòng vốn từ nhà đầu tư cá nhân và tổ chức - đặc biệt ở Mỹ và châu Âu - đã quay trở lại vàng mạnh mẽ. Ngược lại, các kênh đầu tư khác như chứng khoán có lúc tăng mạnh (ví dụ ngày 8/10 chứng khoán Phố Wall và châu Âu đạt đỉnh lịch sử) thì vẫn có tiềm ẩn điều chỉnh, khiến nhà đầu tư cân nhắc đa dạng hóa bằng vàng. Kết hợp lại, các lực vĩ mô (lãi suất, USD, rủi ro toàn cầu) đồng loạt ủng hộ xu hướng tăng vàng trong năm, khiến giá liên tục chinh phục đỉnh mới.
Giá vàng trong nước cũng theo đà phi mã
Diễn biến giá vàng trong nước kể từ đầu năm
Ở thời điểm đầu năm (cuối tháng 1/2025), giá vàng miếng SJC quanh mức 86-88 triệu đồng/lượng (tăng khoảng 4-5% so với đầu tháng). Sang đến cuối quý I, đà tăng được đẩy cao hơn: cuối tháng 3/2025 giá vàng thế giới vượt kỷ lục 3.079 USD/ounce, khiến giá SJC trong nước tiệm cận 101 triệu đồng/lượng. Đến ngày 25/4/2025, SJC chạm đỉnh 120,5 triệu đồng/lượng (giá bán ra). Sau đó, giá vàng giữ ở mức cao quanh 116-120 triệu đến giữa năm. Cuối năm, giá vàng vượt mọi đỉnh lịch sử: đầu tháng 12/2025, SJC niêm yết ở mức 154-156 triệu đồng/lượng (kỷ lục mới). Đến 15/12/2025, SJC mua vào 154,3/156,3 triệu đồng, tương đương đỉnh cao nhất năm; ngay hôm sau, 16/12, giá vàng SJC lên 157,2 triệu đồng/lượng lần đầu tiên.
Giá vàng nhẫn trong nước tương tự có xu hướng tăng mạnh. Cuối tháng 3/2025, vàng nhẫn SJC ở mức ~98-100 triệu đồng/lượng, và theo Giá cà phê giá SJC đã vượt 150 triệu đồng/lượng trong tháng 11/2025. Tóm lại, kể từ đầu năm 2025 đến giữa tháng 12/2025, giá vàng SJC đã tăng khoảng gấp đôi (từ ~82-88 triệu lên ~155-157 triệu), ghi nhận mức tăng hiếm có trong lịch sử.
Chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới
Chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá quy đổi của thị trường quốc tế luôn ở mức lớn. Đầu năm 2025, chênh lệch khoảng 4-5 triệu đồng/lượng, nhưng đến tháng 4/2025, khoảng cách đã giãn rộng khi giá vàng thế giới tăng kỷ lụcvà nguồn cung vàng miếng hạn chế. Giữa tháng 5/2025, SJC báo giá khoảng 117-119 triệu (mua - bán), khi đó giá thế giới chỉ tương đương ~102,2 triệu đồng/lượng (sau quy đổi), dẫn đến chênh lệch lên đến gần 17-19 triệu đồng/lượng (có thời điểm vượt 20 triệu).
Trong những tháng sau, giá vàng thế giới giảm bớt trong khi trong nước vẫn ở mức cao, vì vậy chênh lệch dần được thu hẹp nhưng vẫn ở mức hai chữ số. Theo Hội nghị thị trường vàng, có lúc giá trong nước cao hơn giá thế giới đến 20 triệu đồng/lượng do cung-cầu bất cân đối và nhiều giao dịch ngoài luồng.
Chính sách quản lý và vai trò Ngân hàng Nhà nước
Từ đầu năm 2025 đến nay, Nhà nước liên tục ban hành các chính sách mới để tăng cường quản lý thị trường vàng. Ngày 26/8/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, sửa đổi Nghị định 24/2012, về việc xóa cơ chế độc quyền nhà nước trong sản xuất vàng miếng. Nghị định này cho phép các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện được NHNN cấp phép sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu (theo hạn ngạch hàng năm do NHNN quy định). Theo nhận định của chuyên gia, các chuỗi trang sức hàng đầu như PNJ, DOJI, SJC cùng nhiều ngân hàng lớn đều đáp ứng điều kiện vốn và nghiệp vụ để được cấp phép.
Ngay trong tháng 10/2025, NHNN công bố triển khai thí điểm sàn giao dịch vàng nội địa theo 3 giai đoạn: đầu tiên là giao dịch vàng nguyên liệu (thỏi), sau đó là vàng miếng sản xuất trong nước và cuối cùng là giao dịch các sản phẩm phái sinh vàng. Mục tiêu của sàn giao dịch vàng là sự minh bạch hóa giá cả và giao dịch, giảm đầu cơ.
Quy định mới cũng yêu cầu mọi giao dịch lớn phải qua chuyển khoản. Theo Nghị định 232 và Thông tư 34/2025/TT-NHNN (hiệu lực từ 10/10/2025), giao dịch vàng miếng từ 20 triệu đồng trở lên bắt buộc chuyển khoản. Thông tư 34/2025 cũng bắt buộc các tổ chức kinh doanh vàng miếng phải gửi NHNN báo cáo niêm yết giá mua bán và cung cấp thông tin giao dịch. Điều này nhằm tăng cường minh bạch, thu hẹp chênh lệch giá. Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng khẳng định NHNN sẽ phối hợp các bộ ngành để ổn định thị trường, không tự do hóa thị trường vàng mà tập trung kiểm soát nhằm bảo vệ tỷ giá và chính sách tiền tệ.
Cung cầu và tâm lý thị trường vàng
Về cầu, nhu cầu vàng năm 2025 tăng rất cao do tác động của yếu tố toàn cầu và tâm lý tích trữ “FOMO” trong dân chúng. Theo báo cáo thống kê, từ đầu năm đến nay giá vàng thế giới tăng ~62% so với năm trước, trong khi trong nước tăng đến ~84%, làm gia tăng lo ngại bỏ lỡ cơ hội đầu tư và hình thành tâm lý xếp hàng mua vàng tại nhiều cửa hàng kinh doanh.
Người dân đổ xô mua vàng làm tài sản an toàn khi kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn (lãi suất Mỹ cao, chiến tranh thương mại, khủng hoảng tín dụng ở một số nước). Ở Việt Nam, vào các dịp lễ hội hay mùa cưới (Tết Nguyên đán, mùa cưới cuối năm) nhu cầu vàng thường tăng; năm 2025, Tết sớm đã kéo giá vàng đầu tháng 1 tăng khoảng 4-5%. Nhiều nhà đầu tư cũng rút vốn khỏi kênh khác (chứng khoán, bất động sản) để “ôm vàng” khi thấy giá liên tục lập đỉnh.
Về cung, nguồn cung vàng miếng trong nước vẫn bị hạn chế dai dẳng. Việc các doanh nghiệp không được tự do nhập khẩu vàng nguyên liệu trong nhiều năm qua đã tạo ra tình trạng thiếu hụt “vàng quy chuẩn” chính thức. Đầu ra hạn chế buộc doanh nghiệp phải sử dụng vàng “trôi nổi” trên thị trường, làm tăng chi phí và rủi ro.
Thực tế này khiến cho cung - cầu mất cân đối: lượng vàng giao dịch trên kênh chính thống (vàng miếng) nhỏ hơn nhu cầu thực. Nhiều giao dịch vẫn diễn ra theo hình thức huy động, mua bán phi chính thức. Thị trường ghi nhận các doanh nghiệp vàng lớn chỉ nhận số lượng vàng hạn chế để giữ ổn định nguồn cung. Vì vậy, ngay cả khi giá đã rất cao (khoảng 155-157 triệu), doanh số vàng miếng không tăng đột biến. Tóm lại, nguồn cung vàng miếng trong nước còn hạn chế do chính sách quản lý nhập khẩu và sản xuất chưa thực sự thông thoáng.
Kết luận
Tổng kết lại, năm 2025 là một năm đầy biến động nhưng cũng nhiều điểm nhấn đối với thị trường vàng. Trên thế giới, vàng được hỗ trợ bởi chính sách tiền tệ nới lỏng dần, rủi ro địa chính trị và nhu cầu trú ẩn gia tăng. Trong nước, giá vàng duy trì ở mức cao, biến động mạnh và thể hiện rõ những đặc thù riêng thông qua mức chênh lệch lớn so với giá quốc tế.
Bước sang giai đoạn tiếp theo, triển vọng thị trường vàng năm 2026 sẽ phụ thuộc lớn vào diễn biến kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ toàn cầu và các định hướng quản lý trong nước. Để có cái nhìn toàn diện hơn về xu hướng và cơ hội đầu tư trong thời gian tới, nhà đầu tư có thể tham gia tọa đàm đầu tư trực tuyến “Phân mảnh, lạm phát, tăng trưởng – Tương lai nào cho thị trường tài chính 2026”, sẽ diễn ra vào 9h sáng thứ 7, 20/12/2025.
