Trong thị trường chứng khoán hiện đại, việc giao dịch hàng triệu cổ phiếu và tài sản tài chính khác diễn ra mỗi ngày. Để đảm bảo các giao dịch này diễn ra trơn tru, chính xác và an toàn, hệ thống bù trừ là một phần quan trọng không thể thiếu. Vậy bù trừ là gì và cách thức hoạt động của bù trừ trong chứng khoán như thế nào? Hãy cùng HCT tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Bù trừ là gì?
Trong lĩnh vực chứng khoán, bù trừ (clearing) là quá trình trung gian nhằm xác minh, điều chỉnh và xử lý các giao dịch chứng khoán trước khi thanh toán thực tế diễn ra. Nói một cách đơn giản, bù trừ đảm bảo rằng mỗi bên trong giao dịch chứng khoán (người mua và người bán) sẽ thực hiện nghĩa vụ của mình, và giao dịch được hoàn tất một cách minh bạch và an toàn.
Hệ thống bù trừ hoạt động dựa trên cơ chế điều chỉnh số lượng giao dịch của một công ty chứng khoán với một công ty chứng khoán khác để tối ưu hóa việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Việc này giúp giảm thiểu khối lượng giao dịch phải thanh toán thực tế, giảm rủi ro và tối ưu hóa chi phí giao dịch.
>>>XEM THÊM: Chu kỳ thị trường | Định nghĩa, các giai đoạn trong chu kỳ thị trường
Tại sao bù trừ lại quan trọng?
Thị trường chứng khoán không thể vận hành hiệu quả nếu không có một hệ thống bù trừ đáng tin cậy. Bù trừ giúp giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia giao dịch bằng cách đảm bảo rằng tất cả các giao dịch đều được xác minh và thực hiện theo các quy tắc chuẩn mực. Nó cũng giúp giảm thiểu sai sót trong thanh toán, tăng tính an toàn và hiệu quả của thị trường.
>>>XEM THÊM: Giao dịch phái sinh | Bản chất và phân loại chiến lược giao dịch phái sinh
Cách thức hoạt động của quá trình bù trừ
Quy trình bù trừ trong chứng khoán có thể được chia thành ba bước chính:
a. Xác nhận giao dịch
Khi một giao dịch chứng khoán được thực hiện, các bên liên quan sẽ gửi thông tin giao dịch đến trung tâm bù trừ. Đây là bước đầu tiên của quy trình, trong đó thông tin về giá, số lượng, và các chi tiết khác của giao dịch được đối chiếu và xác nhận giữa hai bên.
Trung tâm bù trừ sẽ đóng vai trò xác nhận giao dịch này hợp lệ, đảm bảo rằng cả người mua lẫn người bán đều có khả năng thực hiện các nghĩa vụ tài chính của mình.
b. Xác định nghĩa vụ thanh toán
Sau khi xác nhận giao dịch, trung tâm bù trừ sẽ tính toán nghĩa vụ thanh toán của mỗi bên. Điều này bao gồm việc tính toán số tiền mà người mua phải thanh toán và số lượng chứng khoán mà người bán phải chuyển nhượng. Đối với một số thị trường, quá trình này còn liên quan đến việc tính toán các khoản phí liên quan đến giao dịch và thuế.
Trong bước này, công ty bù trừ cũng có thể tiến hành việc bù trừ ròng giữa các thành viên tham gia thị trường. Ví dụ, nếu một công ty chứng khoán A mua cổ phiếu từ công ty B, nhưng đồng thời bán một số lượng cổ phiếu khác cho công ty B, thì công ty bù trừ sẽ tổng hợp và cân đối các giao dịch này để giảm thiểu số lượng giao dịch thực tế phải thanh toán.
>>> XEM THÊM: Đáo hạn phái sinh | Quy định và chi tiết lịch đáo hạn.
c. Thanh toán và chuyển giao
Bước cuối cùng trong quy trình bù trừ là thanh toán và chuyển giao chứng khoán. Sau khi các nghĩa vụ thanh toán được xác định, trung tâm lưu ký chứng khoán sẽ thực hiện việc chuyển nhượng chứng khoán từ tài khoản của người bán sang tài khoản của người mua. Đồng thời, số tiền tương ứng cũng sẽ được chuyển từ tài khoản của người mua sang tài khoản của người bán.
Trong hầu hết các thị trường chứng khoán lớn, quy trình này diễn ra theo nguyên tắc Delivery versus Payment (DVP), tức là việc chuyển nhượng chứng khoán chỉ diễn ra khi thanh toán đầy đủ. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro thanh toán và đảm bảo giao dịch được hoàn tất một cách an toàn.
Lợi Ích Của Hệ Thống Bù Trừ
Bù trừ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự ổn định và an toàn của thị trường chứng khoán. Dưới đây là một số lợi ích chính của hệ thống bù trừ:
Giảm thiểu rủi ro thanh toán: Bù trừ giúp giảm thiểu rủi ro thanh toán bằng cách đảm bảo rằng tất cả các giao dịch đều được xác nhận và thực hiện đúng quy trình. Điều này đặc biệt quan trọng trong các thị trường có khối lượng giao dịch lớn.
Tăng tính thanh khoản: Hệ thống bù trừ giúp tăng tính thanh khoản trên thị trường bằng cách tạo điều kiện cho các giao dịch được thực hiện nhanh chóng và an toàn. Khi các nhà đầu tư cảm thấy an tâm về sự an toàn của giao dịch, họ có xu hướng tham gia thị trường nhiều hơn.
Tối ưu hóa chi phí: Bằng cách thực hiện bù trừ ròng và giảm thiểu số
>>> XEM THÊM: Phân kỳ âm và Phân kỳ dương | Khái niệm, cách xác định và sử dụng phân kỳ một cách hiệu quả.
>>>> KHÁM PHÁ THÊM:
Hàng hóa phái sinh là gì? Ưu điểm của thị trường hàng hóa phái sinh với chứng khoán
Hướng dẫn giao dịch hàng hóa phái sinh cho người mới bắt đầu
Kinh nghiệm đầu tư hàng hóa phái sinh kiếm lợi nhuận cao
Phân tích kỹ thuật hàng hóa phái sinh là gì? Ưu nhược điểm
Hướng dẫn mở tài khoản giao dịch hàng hóa
Thông tin liên hệ:
Địa chỉ: Tầng 3, 04 Nguyễn Thái Bình, Phường 4, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chi nhánh Hà Nội: Tầng 2 Tòa nhà PCC1, Số 44 Triều Khúc, Phường Thanh Xuân Nam, Quận Thanh Xuân, Hà Nội.
Hotline: 1900.636.909
Website: https://hct.vn/
